1. Girov haqqında məlumatların girovla yüklənmiş daşınar əmlakın reyestrinə daxil edilməsi: hallar və daşınar əmlakın növləri
Girovla yüklənmiş Daşınar əmlakın reyestrinə (bundan sonra – Reyestr) girovla yükləndiyi hallarda daşınar əmlak haqqında məlumat daxil edilir.
Reyestr “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” 2 may 2017-ci il tarixli 667-VQ saylı qanuna (bundan sonra – Qanun) və “Daşınar əmlakın yüklülüyünün dövlət reyestrinin aparılması Qaydaları”nın və “Daşınar əmlakın yüklülüyünün dövlət reyestrindən istifadə haqqının məbləği”nin təsdiq edilməsi haqqında 29 mart 2018-ci il tarixli 1901 nömrəli Fərmana uyğun olaraq yaradılmışdır.
Reyestr və ona daxil olan məlumatlar ilə https://mpcr.e-cbar.az/home rəsmi veb-saytında tanış ola bilərsiniz.
Qanun, xüsusi girov saxlayanlardan daşınar əmlakın girovu haqqında girov saxlayan, girov qoyan, girov predmeti, girov müqaviləsi və s. kimi məlumatı reyestrə daxil etməyi tələb etmir. Buna görə də bu cür məlumatların reyestrə daxil edilməsi xüsusi girov saxlayanın hüququdur. Lakin dövlət və bələdiyyə yüklülüyü növləri üçün daşınar əmlakın girovunun Reyestrə açıqlanması məcburi xarakter daşııyır (maddə 5.1).
Reyestrə məhz daşınar əmlakın girovu haqqında aşağıdakı məlumatlar daxil edilir: ipoteka predmeti olan əşyalar, dövriyyədən çıxarılan əşyalar, kreditorun şəxsiyyəti ilə ayrılmaz şəkildə bağlı olan tələblər, xüsusən aliment tələbləri, həyat və ya sağlamlığa dəymiş zərərin ödənilməsinə dair tələblər və qanunla başqa şəxsə verilməsi qadağan edilmiş digər hüquqlar istisna olmaqla, avtonəqliyyat vasitələri, ofis və məişət texnikası, mebel (Mülki Məcəllənin 276.1-ci maddəsi). Digər məhdudiyyətlər, saxlama hüququ, icarəyə götürülmüş əmlakın geri alınması hüququ və üçüncü şəxslərin bu kimi hüquqları ilə bağlı məlumatlar Reyestrə daxil edilə bilməz.
2. Reyestrə məlumat daxil edilməməsinin (üçüncü şəxslərə açıqlanmamasının) nəticələri?
Tam və etibarlı məlumatların Reyestrə daxil edilməməsi girov müqaviləsinin qüvvəyə minməsinə və ya etibarlılığına təsir etmir. Bundan əlavə, məlumat girov hüququ yarandıqdan sonra Reyestrə daxil edilir. Beləliklə, girov hüququnun yaranmasının məlumatların Reyestrə daxil edilməsi ilə heç bir əlaqəsi olmadığı qənaətinə gələ bilərik. Lakin, eyni daşınar əmlakın bir neçə yüklülüyün predmeti ola biləcəyini nəzərə alaraq (Qanunun 3.2, 6.1-ci maddələri), Reyestrə tələb olunan məlumatları daxil etməyən girov saxlayan, müvafiq məlumatları Reyestrə daxil etmiş digər girov saxlayanlara nisbətən üstünlüyünü itirir (Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında qanun, maddə 6.1.1, maddə 5.3).
Reyestrə məlumat daxil etməyən girov saxlayanların, yalnız Reyestrə tam və etibarlı məlumat daxil etmiş digər girov saxlayanların tələbləri ödənildikdən sonra girov predmeti hesabına öz tələblərini ödəmək hüququna malik olacaqları üstünlüyün itirilməsi anlamına gəlir.
Nəzərə almaq lazımdır ki, nəticələr Reyestrə aşağıdakıları daxil edən girov saxlayanlar üçün də baş verir:
– tələblərə cavab verməyən məlumatlar (Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında qanun, maddə 20.7) (texniki səhvlər istisna olmaqla);
– etibarsız məlumatlar (Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında qanun, maddə 20.6).
Reyestrdə məlumatların axtarışı, reyestrdən çıxarışın verilməsi, reyestrdən istifadə haqqı
Borclu və ya yüklülüyü verən şəxs haqqında reyestrdə məlumatların axtarışı, dövlət və ya bələdiyyə orqanı, həmçinin hüquqi şəxs ilə bağlı onun vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi əsasında, xarici hüquqi şəxs ilə bağlı latın hərfləri ilə tam adı əsasında, fiziki şəxs ilə bağlı onun vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi əsasında, xarici vətəndaş ilə bağlı onun pasport nömrəsi və seriyası, reyestrdə mövcud olan, yüklülük ilə bağlı bildirişin unikal qeydiyyat nömrəsi əsasında həyata keçirilir (Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında qanun, maddə 26.1.).
Reyestrdə məlumatların axtarışı və reyestr vasitəsilə sorğu əsasında axtarışı həyata keçirən şəxsə axtarışın nəticələri barədə elektron sənəd şəklində hesabat verilməsi ödənişsizdir (Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında qanun, maddə 26.2)
Yüklülük, yüklülüyə dəyişikliklərin edilməsi haqqında bildirişlərin reyestrə daxil edilməsi, həmçinin reyestrdə məlumatların axtarışını həyata keçirən şəxsə onun sorğusu əsasında kağız daşıyıcıları üzərində axtarışın nəticələrinə əsasən təsdiq edilmiş hesabatın verilməsi üçün rüsum tutulur (“Daşınar əmlakın yüklülüyünün dövlət reyestrinin aparılması Qaydaları”nın və “Daşınar əmlakın yüklülüyünün dövlət reyestrindən istifadə haqqının məbləği”nin təsdiq edilməsi haqqında Qanun, maddə 12):
1. Yüklülük haqqında bildirişin reyestrə daxil edilməsi üçün – 2 (iki) manat.
. Yüklülüyə dəyişikliklərin edilməsi haqqında bildirişin reyestrə daxil edilməsi üçün – 1 (bir) manat.
3. Axtarışın nəticələrinə əsasən kağız daşıyıcıları üzərində təsdiq edilmiş hesabatın verilməsi üçün – 1 (bir) manat.